Veel van de technieken die gemeenten gebruiken om blauwalg in het oppervlaktewater te bestrijden werken niet of zijn zelfs schadelijk voor mens en dier in het water. ‘De meeste methoden tegen blauwalg kunnen op zijn zachtst gezegd de wetenschappelijke toets der kritiek niet doorstaan’.
Dat stelt Miquel Lurling, onderzoeker bij de leerstoelgroep Aquatische Ecologie en Waterkwaliteitsbeheer aan de universiteit van Wageningen. Hij deed onderzoek naar de bestrijding van blauwalg. Deze blauwalg drijft in de zomer als een groene drab op veel plaatsten in het water. De smurrie stinkt en is giftig voor zwemmers.
Blauwalg bestrijden? Beluchten en doorstromen!
In de loop der tijd is er een baaierd aan bestrijdingsmethoden ontwikkeld, waarvan de een nog exotischer aandoet dan de ander. Sommige gemeenten gooien speciaal geprepareerde modderballen in het water, anderen gebruiken bacteriën of gaan de algen met ultrasoon geluid te lijf.
Mede in opdracht van Rijkswaterstaat onderzocht de leerstoelgroep waarvan Lurling deel uitmaakt de meest gangbare anti-alg (met name blauwalg) methoden. De conclusie wordt door hem luid en duidelijk verwoord: de meeste methoden werken niet. ‘Wij hebben zowel op locatie als in het laboratorium gekeken naar de effecten. Vaak gebeurt er niets. Modderballen bijvoorbeeld maken pas verschil als je er bij wijze van spreken zoveel van in het water gooit dat de hele plas gedempt wordt. Dan ben je de blauwalg wel kwijt, ja.’
Ultrasoon
Het gebruik van ultrasoon geluid tegen blauwalg mag populair zijn onder gemeenten, volgens Lurling werkt het averechts en is het nog schadelijk ook. ‘Het geluid zou de cellen van de blauwalg opblazen, maar daar hebben wij niets van gezien. Dat gebeurt wel bij de watervlo, zodat een van de natuurlijke bestrijders van de blauwalg wordt uitgeschakeld. Zelfs voor zwemmers is het geluid niet ongevaarlijk.’
Maar wat helpt dan wel in de strijd tegen de blauwalg?
‘Dat varieert van plek tot plek. Baggeren kan helpen, evenals het zorgen voor een betere doorspoeling of beluchting. Maar ook dat werkt op den duur alleen als tegelijk het voedsel voor de blauwalg wordt teruggebracht.’
Beluchting is een belangrijk onderdeel van waterbeheer en -conditionering. Van nature zullen de meeste vijvers, meren en waterplassen jaarlijks twee perioden ondergaan, waarin gelaagdheid (stratificatie) ontstaat. Er ontstaan dan twee verschillende lagen van het water die in elkaar overgaan via een spronglaag of inversielaag (de thermocline). Vanwege de verschillen in dichtheid tussen de lagen, is de onderste laag (het hypolimnion) geïsoleerd van bijna alle invoer van zuurstof, zolang de gelaagdheid aanhoudt.
Voor waterbeheerders is de zomer juist geen periode van achterover leunen. Wat je juist verwacht als waters langdurig bedekt zijn met een ijslaag, gebeurt in snellere en grotere mate in de zomerse maanden. Zonder beluchting, zullen vele vijvers en waterplassen juist dan een zuurstofarm hypolimnion ontwikkelen. De gevolgen variëren van disbalans in het ecosysteem tot uiteindelijk vissterfte.
Door het verstoren van stratificatie van de vijver, wordt het ecosysteem van de vijver voorzien van voldoende zuurstof, waardoor het verstikkende effect dat anders zou hebben plaatsgevonden, wordt opgeheven.
Stank
Beluchting is ook een belangrijk middel om de accumulatie van organische mest dat op de vijver bodem ontstaat, terug te dringen. Onder lage zuurstofgehaltes, vindt ontleding plaats in een veel trager tempo dan onder geoxygeneerde omstandigheden. Daardoor wordt organisch materiaal heel langzaam afgebroken, in feite, meestal langzamer dan de mate waarin nieuw organisch materiaal wordt gemaakt. Het eindresultaat: een vijver die snel steeds ondieper wordt door ophoping van organisch materiaal. Tegelijkertijd borrelen gassen op vanuit de mest en ontstaat de vieze rotte eieren lucht. Goede beluchting is de oplossing.
Beheer voedingsstoffen
Beluchting is ook een hulpmiddel bij het beheer van voedingsstoffen. Onder anaërobe omstandigheden worden fosforverbindingen oplosbaar, waardoor de fosfor kan worden opgenomen door andere organismen (algen). Door een teveel aan planten of algen, kan echter weer een tekort aan koolstofdioxide ontstaan.
Water dat in beweging blijft, zal minder last krijgen van algengroei. Met adequate beluchting en circulatie kun je water continu in beweging houden. Het werkt preventief tegen algen, het doodt dus geen algen. De circulator wordt gebruikt om het water te mengen en te beluchten. Hierdoor ontstaat er meer zuurstof in het water en wordt de afbraak van organisch vuil gestimuleerd. Dit is belangrijk om algengroei tegen te gaan.
Homogeniseren
Een ander voordeel van stroming creëren, is het homogeniseren van het water. Temperatuur, zuurstofconcentratie, maar ook de EC en pH worden overal in het water gelijk en het voorkomt dat er verschillende lagen in het bassin ontstaan met een eigen EC, pH, temperatuur of zuurstofconcentratie. Voor waterbeheerders is dit vooral belangrijk omdat algen ’s zomers goed groeien in de warme bovenlaag van het water. Wanneer de temperatuur in deze laag omlaag wordt gebracht, worden de algen geremd in hun groei.
Blauwalg
Circulatie van stilstaand water in de strijd tegen blauwalg is dan ook een beproefd principe.
Waar gewone, microalgen in stilstaand water uitzakken, maken blauwalgen gebruik van hun vermogen om met luchtblaasjes drijflagen te vormen. Op die manier winnen ze de competitie om licht. Als je door het water te circuleren de blauwalgen naar dieper lagen dwingt, dan verliezen ze de competitie met de onschadelijke microalgen.
Goede beluchting kan zorgen voor aanzienlijke verbeteringen in het ecosysteem van vijvers en waterplassen. Door het circuleren van water wordt stratificatie geëlimineerd. Hogere zuurstofgehaltes resulteren in snellere en gezondere biotische groei van flora en fauna.
Juist in de zomer
We willen wel aantekenen dat beluchting één van de instrumenten is, die nodig zijn voor holistisch water management. Om een evenwichtig ecosysteem te behouden, moeten andere middelen, waaronder gunstige microben en fysieke verwijdering, worden gecombineerd met beluchting. De uitvoering van deze veelzijdige benadering stelt je als beheerder in staat gezond water te creëren en te behouden. De zomer, helemaal als er kans is op onweer, kan een risicovolle periode zijn als het gaat om het zuurstofgehalte.
Daarom verdient het sterke aanbeveling om tijdens zo’n periode zuurstofgebrek in vijvers en meren te voorkomen door pompen, fonteinen, beluchters, diffusers en circulatoren in werking te stellen en te houden. Dit ook en vooral gedurende de nacht.
Uw boot ijsvrij houden? Een Kasco De-icer is uw beste verdediging tegen kostbare schade aan eigendommen als gevolg van ijsvorming en expansie. Het robuuste en efficiënte ontwerp van een Kasco De-icer levert krachtige prestaties met eenvoud van gebruik en werking. Met meer dan 40 jaar wereldwijde verkoop en installaties, is de Kasco oplossing de keuze voor ijs preventie en bescherming van eigendom.
De Kasco de-icer zorgt met superieure stuwkracht voor beweging van het water. De Kasco ijsbestrijders duwen zo het warme diepere water van onder naar het oppervlakte, waardoor ijsvorming wordt voorkomen of juist voor het creëren van een ijsvrij gebied rond uw boot, dok, pijler of andere eigendommen. Deze ijsvrije zone zal met succes schade door opkruiend ijs voorkomen en kan ook helpen vis en aquatische soorten te beschermen door de gelijktijdige toevoeging van zuurstof in het water tijdens de winter.
Als het lang droog en warm is, duikt de blauwalg op. Blauwalgen of blauwwieren zijn bacteriën die eruit zien als wier. Ze kunnen zeer schadelijk zijn. Welke klachten geven deze plantjes? En wat zijn de oplossingen?
Algen zijn minuscule plantjes die in het water drijven. Ze kunnen zich goed vermenigvuldigen als er voldoende licht is en een hoge temperatuur is. Ze kunnen zo explosief groeien dat er hele lagen van algen ontstaan.
Giftige stoffen
Dit gebeurt vooral wanneer het langere tijd droog en redelijk warm is. Er verdampt dan veel water uit de plassen, terwijl dit niet wordt aangevuld met vers water. Daardoor hopen de bacteriën zich op en vormen ze een laag die op olie lijkt. Uiteindelijk sterven de blauwwieren in zo’n laag af. Ze vormen een stinkende brei en scheiden giftige stoffen af.
Niet ieder zwemwater heeft last van de algen. Vooral stilstaand water wordt snel getroffen, bijvoorbeeld grotere plassen en vijvers die zich in woonwijken bevinden, maar ook kanalen.
Het is moeilijk om van tevoren aan te geven waar de blauwalg toeslaat. De plaatselijke situatie – zoals de diepte van het water, de plantengroei en de verbinding met ander water – speelt een grote rol. Het ene water kan besmet zijn, terwijl een meertje enkele kilometers verderop prima is.
Verschijnselen na het zwemmen
Binnen twaalf uur na het zwemmen in water met blauwwieren kunnen mensen last krijgen van de volgende verschijnselen:
hoofdpijn
huiduitslag op armen of benen
maagkramp, misselijkheid, braken of diarree
koorts
een pijnlijke of rode keel
oorpijn
oogirritaties
lopende neus
gezwollen lippen
Deze verschijnselen houden ongeveer vijf dagen aan en verdwijnen vanzelf. Ieder mens reageert weer anders. Kinderen zijn kwetsbaarder dan volwassenen, omdat zij tijdens het zwemmen eerder water doorslikken. Ook dieren die in het water zijn geweest kunnen klachten krijgen en in het ergste geval overlijden.
Meer weten? Bel Kasco: 06-53 346356 of 0181-770 727
